نمای ساختمان اولین چیزی است که از یک بنا به چشم میخورد و نقش مهمی در زیبایی و دوام آن ایفا میکند. با گذشت زمان، آلودگی هوا، گرد و غبار، دوده، شوره، لکههای آب و حتی خزهها میتوانند ظاهر نمای ساختمان را کدر و فرسوده کنند. شستشوی نمای ساختمان نهتنها به حفظ زیبایی ظاهری آن کمک میکند، بلکه از آسیبهای ناشی از آلودگیها و مواد مضر جلوگیری کرده و دوام ساختمان را افزایش میدهد.در این مقاله، به بررسی روشهای مختلف تمیز کردن نما، مواد و ابزارهای مورد استفاده و نکات ایمنی لازم میپردازیم تا بتوانید نمای ساختمانتان را به شکلی اصولی و موثر پاکسازی کنید.
انواع روشهای شستشوی نما
شستشوی نمای ساختمان با روشهای متنوعی انجام میشود که هر کدام بسته به نوع مصالح بهکاررفته، ارتفاع ساختمان و میزان آلودگی انتخاب میشوند. در ادامه، رایجترین روشهای شستشوی نما را توضیح میدهیم.
شستشوی نمای ساختمان با واترجت
در روش واترجت، از فشار بالای آب برای تمیز کردن آلودگیها و جرمهای سخت روی نما استفاده میشود. این روش برای نماهای سنگی، آجری، سیمانی و شیشهای مناسب است و به دلیل سرعت بالا و هزینه کم، بسیار پرکاربرد است.
شستشوی نمای ساختمان با طناب
در این روش، کارگران نماشور با استفاده از طناب و تجهیزات ایمنی از ساختمان آویزان میشوند و عملیات تمیزکاری را انجام میدهند. این روش برای ساختمانهای بلند که امکان نصب داربست وجود ندارد، ایدهآل است. شستشوی با طناب علاوه بر ایمنی بالا، به نقاط دورتر نما نیز دسترسی شستشو میدهد.
شستشوی نمای ساختمان با داربست
در این روش، داربست در اطراف ساختمان نصب شده و کارگران با ایمنی بیشتری به نظافت میپردازند. شستشوی با داربست برای ساختمانهای کوتاه و متوسط که به نمای ظریفتری نیاز دارند، مناسب است. با وجود امنیت بالا، این روش زمانبر است و هزینه نصب داربست را نیز به همراه دارد.
شستشوی نمای ساختمان با بخار آب
در این روش، بخار آب گرم با فشار بالا برای پاکسازی لکهها و جرمهای چرب و مقاوم استفاده میشود. این روش بدون نیاز به مواد شیمیایی، آسیبی به نما وارد نمیکند و برای نماهای حساس مانند سنگهای طبیعی و تزئینی گزینهای مناسب است.
شستشوی نمای ساختمان با مواد شیمیایی
برای پاک کردن لکههای سخت، شوره، زنگزدگی و چربی از مواد شیمیایی قوی استفاده میشود. این روش به تمیزکاری عمیق معروف است، اما به دلیل خطر آسیب به نما و محیطزیست، نیازمند دقت و تخصص بالا در اجرا است.
شستشوی نمای ساختمان با سندبلاست
در این روش، ماسه یا مواد ساینده با فشار بالا روی نما پاشیده میشود تا جرمهای قدیمی و سخت پاک شوند. سندبلاست بیشتر برای نماهای سنگی و بتنی به کار میرود و گزینهای عالی برای سطوح بسیار آلوده و جرمگرفته است، اما نیاز به دقت دارد تا به مصالح آسیب نرسد.
شستشوی دستی نمای ساختمان
شستشوی دستی شامل استفاده از ابر، تی، برس و مواد شوینده برای پاکسازی سطوح نما است. این روش برای ساختمانهای کوچک یا نماهای حساس مانند شیشهای و کامپوزیتی مناسب است. هزینه پایین و کنترل بیشتر از مزایای آن است، اما زمان بیشتری نیاز دارد.
در تمیز کردن
نمای ساختمان نکاتی را باید رعایت کرد که به شرح زیر می باشد:
1. به طور مسلم، در مواقع بنایی روی سطوح دیوارهای آجری، سنگهای نما، اندودهای سیمانی و اندودهای شیمیایی ملات پاشیده می شود که قبل از سکنی گزیدن در ساختمان باید این ملاتها از سطح نما گرفته شود.
2. شوره سفید رنگ در آجرهایی دیده می شود که در اثر مکش آب و یا جذب رطوبت، نمکهای موجود در گل پخته را به شکل کپک بر سطح آجرکاری ساختمان نمایان می سازند. ابتدا به علت ناچیز بودن آن را جارو می زنیم. چنانچه شوره زیاد باشد، آن را چند بار با آب و جارو می شوییم. اگر با شستن برطرف نشد، با اسید رقیق و برس سیمی ، شوره های حاصله را از نما پاک می کنیم.
3. در شهرهای بزرگ صنعتی، سطوح تمامی بناهایی که در کنار کارخانه ها قرار دارند، ممکن است دوده بگیرد. چنانچه دوده چرب نباشد، با جارو و گردگیری می توان آن را تمیز کرد. اما اگر دوده چرب باشد، به نسبت غلظت چربی آن از اسیدهای رقیق تا غلیظ استفاده می کنیم که پس از مصرف، فورا باید سطح نما را با آب بشوییم. قابل توجه اینکه استفاده از اسید غلیظ باید به اندازه ای باشد که سطح آجرکاری و یا سنگهای آهکی دچار فرسودگی و خوردگی نشود.
4. زنگ فلزات مانند آهن و مس بر سطح نما اثرات ناهنجاری می گذارد.
5. رشد خزه ها نیز بر دیوار نما اشکالاتی ایجاد می کند و باید زدوده شوند؛ زیرا ریشه های فرعی در بند آجرکاری که ملات خاکی دارد، اثر می کند و باعث لقی و جا به جایی آجرها می شود. همچنین حشرات و باکتریها لابه لای شاخه ها و برگهای خزه ها لانه می کنند و زندگی انسان را دچار مخاطره می سازند.
6. شوره بر اثر رطوبت موضعی مانند ترکیدگی لوله در خاک و دیوار پیش می آید و نما را نا زیبا می سازد که رفع نقایص آن را در بالا شرح دادم.
7. پاشیدگی قیر یا آسفالت در سطح دیوار و نما به هنگام کار که نحوه برطرف کردن آن ذکر خواهد شد.
8. رنگهای روغنی مانند نقاشی ها و شعار نویسی دیواری.
9. دوده قهویه ای و سیاه که از دودکش بخاری ها بوجود می آید.
10. نماهای رنگ آمیزی شده که بر اثر مرور زمان، لکه لکه و یا بی رنگ می شوند و در این حالت، باید دوباره رنگ آمیزی شوند.
انواع روش تمیز کردن نمای ساختمان
1. زمانی که جرمه روی نما ناچیز و سطحی است ، می توانیم روی آن آب بپاشیم و هنگام حرکت آب از بالا به طرف پایین، با سنباده غیر سیمی یا مویی و در مواردی سنگ ساب دستی سطح را سایش دهیم. سپس با آب گرفتن جرمها ، نما را تمیز کنیم.
2. اگر جرم روی نما زیاد باشد، یا نما به رنگ روغنی آغشته باشد و یا مورد دیوارنویسی واقع شده باشد، برای تمیز کردن آن، از روش تمیز کردن مکانیکی و وزش ماسه ای با فشار دستگاه استفاده می کنیم. در این روش، باید فشار ماسه ای بحدی باشد که نما دچار خلل و فرجهای ریز نکند. معمولا این روش برای نماهایی مفید است که مصالح سخت دارند؛ مانند سنگ کاریهای تزئینی. در این دستگاه، چهار نوع شلنگ با قطرهای مختلف وجود دارد که از آنها برای زدودن جرم استفاده می شود. لازم به ذکر است که نوع ماسه های به کاررفته در این عمل باید غیر سیلیسی باشد تا برای کارگران زیان آور نباشد و همین طور غبارهایی را که از ماسه به وجود می آید، پس از پایان کار با آب می شوییم و تمیز می کنیم. بدیهی است که پاشیدن آب ممکن است از درزها به قسمتهای داخلی ساختمان اثر کند. در آخر نیز توجه گردد که برسهای مکانیکی که با چرخش و حرکت دورانی سطح را تمیز می کنند باید با دقت انجام شوند تا اولا امواجی در سطح نما بوجود نیاید و ثانیا گرد حاصله برای کارگران زیان آور نباشد.
تمیز کردن نما با مواد شیمیایی
برخی از مواد شیمیایی و نمکها می توانند در نما های سنگی، آجری و نما با مصالح دیگر، خسارت کلی وارد آورند و باعث تخریب آنها و یا به وجود آمدن لکه و حفره هایی در سطوح شوند که بین آنها به موارد زیر اشاره می کنم:
1. اسید رقیق فلوئوریدریک: این اسید را به مقدار 10% با آب مخلوط می کنیم و با قلم، چکته و یا فرچه بر سطحی که قبلا با آب خیس شده است، می مالیم. سپس با برس چرمی سایش می دهیم و بلافاصله با آب می شوییم.
2. اسید فسفریک: برای پاک کردن زنگ آهن، محلول اسید فوق را با سمپاش و یا برس به سطحی که قبلا خیس کرده ایم، میزنیم و با برس نرم دیگری بر کحل آن می کشیم و بلافاصله آن را با آب شستشو می دهیم. این اسیدها سطح شیشه را می خورند و دچار یخزدگی می کنند. به این ترتیب، جلای سنگهای نما در کنار پنجره و یا نماسازی رو کار از بین می رود. در ضمن، تخته های زیر پایی را فاسد و در بعضی موارد سوراخ می کنند. پاشیدن شدن اسید مذکور بر دست و بدن سبب سوختگی شدید می شود.
3. تمیز کردن بوسیله بخار آب: با دستگاه، آب گرم و بخار را بر سطح کار می پاشیم. برخی از موارد سطح نما در بخار آب حل و شسته می شود؛ اما استفاده از این روش از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست. در آخر نیز نکته ای را بنده یادآوری می کنم که قبل از استفاده از مواد شیمیایی جهت تمیز کردن کل نما، سطح کوچکی را به طور آزمایشی تمیز می کنیم و پس از اطمینان از اینکه اشکالی پیش نخواهد آمد، نما را پاک خواهیم کرد. در مواردی، استفاده از آب تنها، سبب انتقال نمکها از دل کار بر سطح کار می شود که در این صورت، سطح کار دائم شوره می زند.
تمیز کردن دوده از نما با شستشو
- لکه هایی را که از دوده بخاری حاصل می شود، می توان با آب گرم و مواد کف کننده، بویژه صابون شست.
- چنانچه دوده چرب باشد، دو تا سه بار شستشو با آب و صابون، تمیز می شود.
- چنانچه دوده بسیار چرب باشد، می توان از گل " مهل" یا " تالک" و یا " تری کلروراتیلن"
خمیری تهیه کرد و بر سطح لکه گذاشت و پس از خشک شدن، سطح مذکور را با برس تراشید و چربی غلیظ را از آن گرفت و باید دقت شود که این عمل در هوای آزاد انجام شود تا خطر تنفسی برای کارگران پیش نیاید. لازم به ذکر است که گرفتگی در دودکش های داخلی مانند آبگرمکن و بخاری به علت سطوح غیر صیقلی آنهاست. دود در خلل و فرجهای آنها و بویژه در لوله های سیمانی نشست و پس از مدتی دودکش را مسدود می کند. معمولا از پشت بام، سنگ کیلو را با طنابی محکم به درون سوراخ دودکش می بندیم و بعد بالا و پایین می کشیم. با این عمل، دوده ها از سوراخ آن بیرون می ریزد. اگر پارچه زبری نیز اطراف وزنه ببندیم، جداره دودکش بمراتب بهتر پاک می شود. در بازار ایران نیز وسیله موجود می باشد که مجموعه ای از فنرها و وزنه است که برای تمیز کردن دودکش ها مورد استفاده قرار می گیرد.
پاک کردن اثرات قیر و قطران از روی نمای ساختمان
- لکه های قیر و قطران را می توان تراشید و اثرات باقی مانده آن را با خمیری که از ترکیب " تالک" و یا " گل مهل" حلالی همچون " تولوئن " و یا " تری کلروراتیلن " و یا " جوهرهای معدنی" به دست می آید، پاک نمود. پس از خشک شدن خمیر، آن را با برس از سطح نما می تراشیم. به طور مسلم ، چون این مواد شیمیایی است، کارکردن با آنها با احتیاط و دقت لازم انجام شود .
- هنگام صبح که هوا خنک است، با احتیاط کامل می توان با ضربه نوک کاردک، قیر را از سطح کار تراشید.
- می توانیم پارافین را روی محلی که قیر به صورت مذاب و لکه بر سطح آجرکاری نشسته است، بکشیم و لکه ها را پاک کنیم.
- لوله های بخاریهایی که گالوانیزه نیستند، در اثر آب باران و برف، زنگ آبه قهوه ای رنگی در سطح نما ایجاد می کنند که با آغشته سازی محل به محلول پارافین، لکه ها از بین خواهند رفت.
- اثرات موجود از لکه های قهوه ای منگنز را نیز با یک واحد " پراکسید هیدروژن " و یک واحد " اسید استیک " که در چهار واحد آب حل می کنیم، می توانیم از بین ببریم.
- در تماس چربیهای مرطوب با نما، رنگهای خاکستری و قهوه ای که از صمغ چوب و یا مازوت خارج می شود، بر سطح نما اثر می کند. برای پاک کردن آنها، محلول اسید " اکزولیک " را در چهار واحد آبگرم و داغ حل می کنیم. سطح رنگی را با محلول به دست آمده آغشته می کنیم و با مالش برس سیمی، نگها را از بین می بریم.
- باز هم و باز هم یادآوری می کنیم که چون مواد مصرفی، شیمیایی هستند باید این کارها را با وسایل کامل ایمنی و توجه خاص به اصول صحیح انجام داد.